Avrupa’da Sosyal Koruma Alanında Sonuncu Olduk!
Türkiye’de sosyal koruma harcamaları, 2012 yılında gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 12,2’sini oluştururken, 2022 yılı itibarıyla bu oran yüzde 8,5’e gerilemiştir. Türkiye’ye en yakın sosyal koruma harcaması oranları ise İrlanda’da yüzde 11,0 ve Arnavutluk’ta yüzde 11,9 olarak kaydedilmiştir.
Avrupa Birliği İstatistik Ofisi EUROSTAT’ın verilerine göre, 2022 yılında AB ülkelerinde sosyal koruma yardımları için toplam harcama 4 trilyon 319 milyar avro olarak tespit edilmiştir. Bu harcamalar, AB ülkelerinin toplam gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 26,9’unu oluşturmaktadır. Sosyal koruma yardımlarının yüzde 46,3’ü emekli ve dul/yetim aylıklarına, yüzde 30’u sağlık harcamalarına, yüzde 8,6’sı aile/çocuk yardımlarına, yüzde 7,0’si engelli yardımlarına, yüzde 4,1’i işsizlik ödeneklerine ve yüzde 3,9’u konut yardımlarına ayrılmıştır.
AB ülkeleri arasında sosyal koruma harcamalarında önemli farklılıklar gözlemlenmektedir.
Fransa, GSYH’sinin yüzde 32,0’sini sosyal korumaya harcayarak öncü konumda yer almaktadır. Bunu Finlandiya (%29,6), Avusturya (%29,5), İtalya (%28,9) ve Almanya (%28,8) izlemektedir.
Sosyal koruma harcamasının en düşük olduğu ülke ise yüzde 11,0 ile İrlanda’dır. İrlanda’nın ardından Malta (%14,1), Estonya (%15,4) ve Romanya (%16,1) gelmektedir. Litvanya, Macaristan, Letonya, Slovakya, Bulgaristan ve Çekya, yüzde 20’nin altında sosyal yardım harcaması gerçekleştiren ülkeler arasında bulunmaktadır.
2012-2022 yılları arasında Avrupa Birliği’nde sosyal koruma harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 27,2’den 26,9’a gerilemiştir. Bu süreçte çoğu AB ülkesinde harcamalar artsa da, İrlanda’daki düşüş bu ortalamayı etkilemiştir.
Türkiye’de ise GSYH’nın yüzde 12,2’si olan sosyal koruma harcamaları, 2022 yılında yüzde 8,5’e düşmüştür. Türkiye’ye en yakın oran yüzde 11,0 ile İrlanda’ya aittir; bunu yüzde 11,9 ile Arnavutluk takip etmektedir. Türkiye’nin komşularından Yunanistan yüzde 24,0, Bulgaristan yüzde 18,1 ve Romanya yüzde 16,1 oranında sosyal koruma harcaması gerçekleştirmiştir.
Türkiye’de emekli aylıklarına yapılan harcama, GSYH’nın yüzde 4,8’ini oluştururken, AB’de sosyal koruma harcamalarının yüzde 46,3’ü bu alana yönelmektedir. Türkiye’de emekli aylıkları, toplam sosyal koruma harcamalarının yüzde 56,6’sını kapsamaktadır.
Danimarka, yüzde 3,5 ile Türkiye’den daha düşük bir oranla emekli, dul ve yetim aylığı harcaması yapmaktadır. Danimarka’nın bu harcamaları, toplam sosyal koruma yardımlarının yüzde 31,4’ünü oluştururken, sağlık hizmetlerine yapılan harcama yüzde 44,4’e ulaşmakta ve GSYH’ye oranı yüzde 4,9 olarak kaydedilmektedir.
Türkiye’ye en yakın ülkeler arasında emekli aylığı harcamalarının GSYH’ye oranı yüzde 6,4 ile Belçika, yüzde 6,6 ile Bosna Hersek ve yüzde 6,7 ile Polonya bulunmaktadır.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, Türkiye’de emekli aylıklarından sonra en büyük sosyal koruma harcaması sağlık hizmetlerine ayrılmaktadır (%31,3), ardından aile/çocuk yardımları (%6,6) ve engelli yardımları (%2,6) gelmektedir. İşsizlik ödenekleri ve konut yardımları ise toplamın yalnızca yüzde 1’ini oluşturmaktadır.
kaynak: habertürk – Ahmet Kıvanç
