Bütçe Sistemleri Nedir? Detaylı Bilgi için Kapsamlı İnceleme

(Bütçe sistemleri) Türkiye’de 1973 yılına kadar uygulanan “klasik” bütçe sistemi, “geleneksel” bir yaklaşım olarak da bilinir. Bu sistemde, bütçe ödenekleri, ilgili hizmetleri sunacak kurum veya kuruluşların ihtiyaçlarına göre belirlenmektedir. Ödenekler, kamu birimlerinin mali yıl içerisindeki cari ve yatırım harcamalarını karşılamak amacı taşımaktadır. Klasik sistemde, bir önceki yılın bütçesi referans alınarak, belirli parasal ve işlevsel değişiklikler gerçekleştirilir. Ancak bu bütçenin değişen ekonomik ve sosyal koşullara uyum sağlaması zorlayıcı olabilmektedir. Savurganlık önlenmesi ve ödeneklerin gerçek ihtiyaçlara tahsis edilmesi konusunda çeşitli zorluklar da yaşanabilir. Klasik bütçenin, ekonomik planlama ve kaynakların rasyonel dağılımı hedefleriyle olan bağlantısı zayıftır. 1950’li ve 1960’lı yıllarda, bütçenin ekonomik boyutuna daha fazla önem verilmiş ve özel sektördeki verimlilik ile etkinlik kavramları temel alınarak reform projeleri hazırlanmıştır. Türkiye’de 1965 yılında başlayan reform süreçleri sonucunda, 1973’te “program bütçe” sistemine geçilmiştir. Bu sistem, dünya ülkelerindeki gelişmeler de göz önünde bulundurularak Planlama-Programlama-Bütçeleme Sistemi’ne dönüştürülmüş ve 2003 yılına kadar uygulanmıştır. 2003 yılında, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle “performans esaslı bütçeleme sistemi”ne geçiş yapılmıştır. 2019 yılında ise, “program bütçe” sisteminin değişen koşullara uyum sağlayacak yeni bir uygulamasına geçileceği duyurulmuştur.