Girdi-Çıktı Analizi Nedir? Kapsamlı Bilgi ve Açıklamalar

14 Ekim 2025 Döviz Ekranı 6 Görüntüleme

(Input-output analysis) Girdi-çıktı analizi, bir sanayi dalının veya sektörün diğer sektörlerden ne satın aldığını ve diğer firmalara ve tüketicilere ne sattığını ortaya koyar. Ülke ekonomisinin tamamını kapsayan bir girdi-çıktı analizi, firmalar ve bireyler arasındaki tüm ekonomik işlemlerin toplamını temsil eder. Bu analizler, faktör tahsisi ve sektörel gelişme planlarının daha sağlıklı ve gerçekçi bir şekilde yapılmasını mümkün kılar. Ekonominin sektörleri arasındaki üretim ilişkilerinin incelenmesi, ekonomi yönetimi için değerli ipuçları sağlayabilir. Analizin temelleri Quesnay ve Walras tarafından atılmış, geliştirilmesi ve güncellenmesi ise Leontiev’e aittir. Türkiye’de girdi-çıktı araştırmaları her on yılda bir TÜİK tarafından gerçekleştirilir. 2002 sonrası, 2012’de yapılan analizin sonuçları 2015 yılında yayınlanmıştır. Tabloların pek çok kullanım alanı vardır. Bunların bazıları, ekonominin yapısal analizi ve planlaması, üretim, talep yapısı, fiyatlar ve maliyet analizidir. İthalat ve ihracat, yatırımlar ve verimlilik analizlerinde bu tablolardan yararlanılır. Ayrıca, duyarlılık ve etki analizlerinin yapılmasını kolaylaştırır. Girdi-çıktı analizinin diğer faydaları şunlardır:

Yapısal analiz: Ekonominin yapısını ve işleyişini anlamak, analiz etmek ve yapısal değişim için gereken adımları atmayı mümkün kılar. Girdi-çıktı tabloları, bir ekonomide üretilen ve satın alınan mal ve hizmetlerin detaylı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

Ekonometrik modelleme: Çok sektörlü makroekonomik modellerin düzenlenmesinde girdi-çıktı analizinden yararlanılır.

Ulusal hesaplara katkı: Tablolar, Ulusal Hesaplar Sistemi’nin temelini oluşturur, arz ve talebin entegrasyonunda önemli bir rol oynar. Ayrıca, ekonomik istatistiklerle uyumlu bir çerçeve sağlar, tanım ve sınıflamalar arasında tutarlılık sunar ve farklı kaynaklardan elde edilen verilerin sayısal olarak analiz edilmesini kolaylaştırır. Girdi-Çıktı Tablosu, arz ve kullanım tablolarından oluşur. Satır ve sütun sayıları eşit olan kare matris şeklindedir. Bu tablolar, ürün, sanayi veya karma teknoloji varsayımlarına göre üründen ürüne veya sanayiden sanayiye hazırlanabilir. Tablonun analizinde aşağıdaki değerlendirmeler göz önünde bulundurulur:

Arz Tablosu, sanayiler tarafından ana ve yan faaliyetlere bağlı olarak üretilen ürünler ile ithal edilen mal ve hizmetleri gösterir. Satırlarda ürünler, sütunlarda ise sanayiler yer alır. Yurtiçi üretim, temel fiyatlarla değerlendirilirken, ithalat CIF ile dikkate alınır. Ticaret ve taşımacılık marjları ile net vergi matrisleri, temel fiyatlarla olan tabloları alıcı fiyatlarına dönüştürmekte yardımcı olur. Tabloda ayrıca yerleşiklerin yurtdışından doğrudan satın aldıkları ve ithalat üzerindeki CIF ve FOB düzeltmeleri de bulunmaktadır.

Kullanım Tablosu, sanayilerin ana ve yan faaliyet üretimleri için satın aldıkları mal ve hizmet girdilerini gösterir. Sütunlar itibariyle sanayilerin üretim maliyetini yansıtır ve tüm ara maliyetler alıcı fiyatlarıyla ölçülür. Girişim tarafından indirilemeyen KDV, alıcı fiyatlarına dahildir. Satırlar itibariyle toplam mal ve hizmet arzının hangi sanayiler ve nihai talep unsurları tarafından kullanıldığını gösterir. Tabloda yerleşiklerin yurtdışında yaptıkları doğrudan satın alımlar da yer alır. Kullanım tablosu üç bölümden oluşur.

Ara tüketim bölümü, sanayi ve ürünlerin ara tüketimini ifade eder. Birincil ve ikincil faaliyet üretimi için gerekli mal ve hizmetleri gösterir.

Nihai talep bölümü, hanehalkı, devlet ve hanehalklarına hizmet eden kâr amacı gütmeyen kuruluşların nihai tüketimi, gayrisafi sermaye oluşumu, stok değişimi ve ihracat için ürün kullanımını gösterir.

Katma değer unsurları bölümü, sanayilere göre çalışanlara yapılan ödemeler, üretim üzerindeki vergi ve sübvansiyonlar, net faktör gelirleri ve sabit sermaye tüketimini yansıtır.

Benzer Haberler