Fayda-Maliyet Analizi Nedir? Detaylı Bilgilerle İncelemesi

(Fayda-Maliyet Analizi) Yatırım projelerinin değerlendirilmesi ve karşılaştırılmasında önemli bir yöntemdir. Bu analiz, faydaların ve maliyetlerin tanımlanmasını, sayısal hale getirilmesini ve analiz edilmesini gerektirir. Böyle bir projenin değerlendirilmesi için farklı bilim ve mühendislik disiplinlerinden uzmanların katkıda bulunması şarttır. Planlanan bir projenin gelecekteki tahmini fayda ve maliyetleri ile her dönem için net faydayı hesaplamak mümkündür. Bu yöntemle, elde edilen net fayda belirli bir iskontolu faiz oranıyla hesaplanarak projenin bugünkü değerine ulaşılabilir.

Bu analiz çerçevesinde Fayda (F) – Maliyet (M) = Net Fayda formülü geçerlidir. Bugünkü değeri bulmak için net fayda iskontolu oranına bölünür. Yıllık getirisi 15 milyon ve yıllık maliyeti (M) 5 milyon lira olan bir proje ele alındığında, net faydanın 10 milyon lira olduğu görülür. Bu değerin yüzde 10 ile iskonto edilmesi durumunda, projenin bugünkü değeri 100 milyon lira olur. Eğer bu projeyi gerçekleştirmek için gereken harcama 100 milyon liranın üzerinde ise yatırımdan vazgeçmek, altında ise yatırımı başlatmak mantıklı olur. Fayda-maliyet analizleri özel sektörde daha yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Kamu projelerinde fayda ve sosyal faydanın hesaplanmasında önemli zorluklarla karşılaşılmaktadır. Kamu projelerinde fayda, yalnızca para cinsinden kar olarak değerlendirilemez, çünkü belirli bir fiyatı olmayan mal ve hizmetler de mevcuttur. Örneğin, hava kirliliği ile mücadelede kirli havanın maliyetini ve temiz havanın faydasını sayısal olarak ifade etmek zordur. Dışsal maliyetlerin hesaplanması ve uygun iskonto oranının belirlenmesi konusunda da sıkıntılar yaşanmaktadır.