Döviz Rezervleri Nedir? Detaylı Bilgi ve Analizler

(Döviz rezervleri) Merkez Bankası, para ve döviz politikalarını desteklemek, piyasalara güven sağlamak, hükümetin döviz cinsinden iç ve dış borç ödemelerini gerçekleştirmek ve dışsal şoklara karşı gerekli döviz likiditesini elde tutmak amacıyla döviz biriktirir. Bu birikim, döviz rezervi olarak adlandırılır. Döviz birikimini sağlamak ve yönetmek, TCMB’ye 1211 sayılı kanunun 4. maddesiyle verilmiştir. Merkez Bankası’nın döviz birikiminin bir kısmı, TL ile satın alınarak edinilen (kendi) dövizlerdir. Diğer bir kısmı ise başkalarına ait olan (kredi veya emanet olarak bankaya yatırılan) ancak Merkez Bankası’nın serbestçe kullanabileceği dövizlerdir. Bankanın toplam döviz varlıklarından döviz yükümlülükleri çıkarıldığında, geriye kalan döviz, Merkez Bankası’nın Net Döviz Pozisyonu’nu oluşturur. Döviz rezervleri, IMF standartlarına uygun olarak Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi tablosu üzerinden takip edilebilir. Her ay yayınlanan bu tablo, kullanılabilir durumda bulunan brüt rezervleri ve kısa vadeli yabancı para yükümlülüklerini tek bir liste altında toplayarak, verilerin diğer ülkelerle karşılaştırılmasını sağlamayı amaçlar. Resmi rezerv ifadesi, döviz varlıkları, parasal altın, IMF rezerv pozisyonu ve özel çekme haklarının toplamını ifade eder. Döviz varlıkları terimi ise menkul kıymetler, nakit mevcudu ve hesaplardan oluşmaktadır. Altın kalemi, tamamı TCMB’ye ait olan ve uluslararası kabul görmüş bir kuruluşun damgasını taşıyan çubuk veya külçe şeklindeki altın varlıklarını kapsamaktadır. Menkul kıymetler ve altın, piyasa fiyatları üzerinden değerlenmektedir. Diğer döviz varlıkları, parasal otoritenin kullanımına hazır olan, ancak resmi rezerv varlıkları kapsamına girmeyen nitelikteki varlıklardan oluşmaktadır. TCMB’nin rezerv tablolarında, varlıkların yanı sıra döviz yükümlülükleri de yer almaktadır. Vadesine 1 yıl kalmış ve önceden belirlenmiş çıkışlarla birlikte, koşula bağlı kısa dönem net çıkışlar ayrı ayrı gösterilmektedir. Çıkış kalemleri arasında, bankacılık sektörünün TCMB nezdinde tuttuğu döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılıklar, akreditifler, döviz kredileri ile döviz üzerinden ihraç edilen devlet iç borçlanma senetlerinin vadesi gelen anapara ve faiz ödemeleri bulunmaktadır. Araştırmacılar döviz rezervlerinin değişimini TCMB bilançosundan izleyebilirler. 2019’da döviz rezervlerinin %77’si ABD doları, %17’si euro ve %6’sı diğer güçlü dövizlerden oluşmaktaydı. Bilançoda Yabancı Para Banknotlar, Yurt Dışı Bankalar Yabancı Para ve Rezerv Dilimi Pozisyonu yer almakta olup, bu kalemlerin toplamı “Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervi”ni oluşturmaktadır. Altın mevcudu, brüt döviz rezervi tanımına girmemektedir.