Borsa Nedir? Borsa Hakkında Kapsamlı Bilgiler
Borsa Analiz Yöntemleri: Borsa’da hisse senedi fiyatlarındaki değişiklikler hakkında doğru tahminlerde bulunmak için çeşitli analizler yapılması gerekmektedir. Bu analizler iki ana grupta toplanır: Temel analizde, bir şirketin değeri, faaliyet gösterdiği sektör ve ekonominin gelecekte hangi yöne gideceği incelenir. Teknik analizde ise bir hisse senedinin geçmiş fiyat hareketleri incelenerek gelecekteki fiyatlar hakkında ipuçları elde edilmeye çalışılır. Temel analizde sorulan soru “Hangi şirkete yatırım yapmalıyım?” iken, teknik analizde “Yatırımı ne zaman yapmalıyım?” sorusu ön plandadır. Teknik analizde, fiyatların düşüş veya yükseliş eğilimine girdiği dönemler araştırılır ve yatırımcıların davranış kalıpları analiz edilir. Aynı zamanda seçilen şirketin ait olduğu sektörün genel durumunu da dikkatlice takip etmek gerekir, çünkü sektördeki her gelişme, şirketi de olumlu veya olumsuz etkileyebilir.
Borsada Öncelik Kuralları: Borsa’da emirlerin işlenmesi sırasında aşağıdaki öncelik kuralları geçerlidir:
Fiyat Önceliği: Daha düşük fiyatlı satış emirleri, daha yüksek fiyatlı satış emirlerinden önce gerçekleştirilir. Alım emirlerinde ise daha yüksek fiyatlı alım emirleri, daha düşük fiyatlı alım emirlerine göre önceliklidir.
Zaman Önceliği: Fiyatların eşit olduğu durumlarda, sisteme daha önce kaydedilen emirlerin önceliği vardır.
Müşteri Emirlerinin Önceliği: Fiyat ve zaman önceliği açısından eşitlik varsa, müşteri emirleri Borsa üyelerinin kendi emirlerinden önce işleme alınır.
Borsada Şirket Değerlendirme Kriterleri: Borsa’da işlem gören bir şirketle ilgili temel bilgiler edindikten sonra, şirketin finansal durumunu değerlendirmek için aşağıdaki göstergeler incelenir:
Ödenmiş Sermaye: Şirketin çıkardığı hisse senedi sayısının, hisselerin nominal değeri ile çarpılması ile bulunur. Ancak bu rakam o andaki gerçek piyasa değerini yansıtmayabilir. Şirketin varlıkları, yeni yatırımları ve finansal durumu birlikte değerlendirildiğinde, piyasa değeri ödenmiş sermaye değerinin üzerine çıkabilir.
Özkaynak Kârlılığı: Bu oran, vergi öncesindeki kârın toplam özkaynaklara bölünmesiyle hesaplanır. Oranın büyüklüğü, ne kadar temettü dağıtılacağı hakkında bilgi verebilir.
Borçlanma Maliyeti Oranı: Finansal giderlerin toplam borçlara oranı ile elde edilir. Eğer şirketin borçları kısa vadeli ve yüksek faizli ise, oran yüksek olur ve kârlılığı olumsuz etkileyebilir.
Temettü Verimi: Belirli bir dönemde ödenen temettünün, hisse senedinin dönem başındaki piyasa fiyatına bölünmesiyle temettü verimi hesaplanır. Bu temettü, önceki yılın kârından ortaklara dağıtılan kısımdır.
Fiyat / Kazanç Oranı: Bu oran, şirketin her bir liralık kârına karşı yatırımcının ne kadar ödemeyi göze alabileceğini gösterir. Hesaplama yapılırken kapanış fiyatı hisse başına kâr ile bölünür.
Defter Değeri: Bir şirketin toplam özsermayesinin, hisse senedi sayısına dağıtılmasıyla hesaplanır. Eğer işletmenin özsermayesi ödenmiş sermayesinden fazlaysa, defter değeri nominal değerden yüksek olur; aksi durumda düşük olacaktır. Şirketin defter değeri, tasfiye edilmesi durumda ne kadar değer biçileceğini belirlemek için kullanılan bir muhasebe ölçümüdür. Defter değeri, tüm varlıklardan tüm yükümlülüklerin çıkarılmasıyla bulunur.
Tasfiye Değeri (Likidasyon Değeri): Şirket varlığının bir süre içinde zorunlu olarak satılmasıyla elde edilen değer, tüm borçlar ödendikten sonra kalan miktarın hisse senedi sayısına bölünmesi ile hesaplanır. Tasfiye değeri, piyasa değerinin alt sınırı olarak değerlendirilir.
İşleyen Teşebbüs Değeri: Şirketin çalışır durumda devredilmesi halinde oluşacak değer olup, bu değer piyasa değeri için üst sınırdır.
Net Aktif Değeri: Şirketin belirli bir faaliyet dönemi sonunda (genellikle bir yıl) düzenlenen bilançodaki net aktif toplamıdır.
Alternatif Gelir Değeri: Ortaklar tarafından oluşturulan sermayenin, şirket içinde kullanılmayıp başka bir yatırımla değerlendirilmesi durumunda, hisse senetlerine yatırılan sermaye ile elde edilebilecek alternatif gelirden hisse başına düşen gelir miktarını ifade eder.