Borsa İstanbul Pazarları Nedir? Detaylı Bilgi ve Analizler
(BIST markets) Borsa İstanbul’da (BİST) hisse senetleri, borçlanma araçları, vadeli işlemler ve kıymetli madenler işlem görmektedir. BİST’te aşağıdaki hisse senedi pazarları faaliyet göstermektedir:
Yıldız Pazar: Eski adı Ulusal Pazar olan bu pazarda Grup 1 ve Grup 2 olarak adlandırılan iki grup hisse senedi bulunmaktadır. Pazar ve grup ayrımı için kullanılacak kriterler ve eşik değerler Borsa İstanbul tarafından belirlenir. Bu kriterler arasında likidite, yerli fon ve fiili dolaşım oranı gibi göstergeler yer almaktadır. Bu değerler genel fiyat düzeyinin artışı nedeniyle zamanla değişiklik gösterebilir.
Ana Pazar: Bu pazarda, Yıldız Pazar için belirlenen eşik piyasa değerinin altında kalan ve Borsa İstanbul tarafından belirlenen minimum eşik değer seviyesinin üstündeki şirketlerin hisse senetleri işlem görmektedir. Bu pazardaki hisse senetleri de Grup 1 ve Grup 2 olarak ikiye ayrılmaktadır. Pazar ve grup ayrımlarındaki kriterler ve eşik değerler Borsa İstanbul tarafından açıklanır ve bunlar arasında likidite, yerli fon ve fiili dolaşım oranı gibi göstergeler de bulunmaktadır. Bu değerler, genel fiyat düzeyinin artışıyla zamanla değişebilir.
Gelişen İşletmeler Pazarı (GİP): Bu pazarda büyüme potansiyeli olan, halka açık piyasa değeri Borsa İstanbul tarafından belirlenen minimum piyasa değerinin altında bulunan şirketler işlem görebilir. GİP’te belirli bir süre boyunca işlem gören şirketler Yıldız ve Ana Pazara geçiş başvurusu yapma hakkına sahiptir.
Yakın İzleme Pazarı (YİP): 2015’ten önce “Gözaltı Pazarı” olarak bilinen bu pazar, Yakın İzleme Pazarı ismiyle anılmaktadır. Belirli gelişmeler gerçekleştiğinde Yıldız Pazar, Ana Pazar, Gelişen İşletmeler Pazarı ve Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı’ndan (YÜFP) çıkarılan şirketlerin hisse senetleri bu pazarda işlem görebilir.
Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı (YÜFP): 4 Kasım 2019’dan önce bu pazarda işlem gören Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları, Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları ve Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları, bu pazar bünyesinden çıkarılarak belirlenen kriterler doğrultusunda ilgili pazarın ilgili grubuna dahil edilmiştir. Bu pazarın önceki adı Kolektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı’dır.
Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı (Nİ-YİP): Bu pazarda halka arz olmadan yalnızca nitelikli yatırımcılara ihraç yapan şirketlerin payları, yalnızca nitelikli yatırımcılar arasında işlem görebilmektedir.
Piyasa Öncesi İşlem Platformu (POİP): Bu platformun eski ismi Serbest İşlem Platformu’dur. POİP’te, halka açık statüde olup hisse senetleri Borsa’da işlem görmeyen şirketlerden, SPK tarafından bu platformda işlem görmelerine izin verilenlerin hisse senetleri işlem görmektedir. Borsa İstanbul bünyesindeki “Borçlanma Araçları Piyasası” (Debt Securities Market) ise şu pazarları içermektedir: Kesin Alım Satım Pazarı, Repo-Ters Repo Pazarı, Nitelikli Yatıcıya İhraç Pazarı, Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı, Pay Senedi Repo Pazarı, Gözaltı Pazarı ve Taahhütlü İşlemler Pazarı. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası’nda (Derivative Market) işlem gören pazarlar şunlardır: Döviz Türev Pazarı, Elektrik Türev Pazarı, Emtia Türev Pazarı, Endeks Türev Pazarı, Kıymetli Madenler Türev Pazarı, Pay Türev Pazarı, Yabancı Endeksler Türev Pazarı, Metal Türev Pazarı ve Faiz Türev Pazarı.
6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde, İstanbul Altın Borsası’nın 3 Nisan 2013’te kapatılmasının ardından kıymetli maden ve kıymetli taş işlemleri Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde kurulan Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası (Precious Metals and Diamond Market) tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Borsa İstanbul kapsamında, kıymetli madenlere ve kıymetli taşlara yönelik standart, standart dışı, cevherden üretim gibi altın, gümüş, platin ve palladyum ile ilgili spot işlemlerin gerçekleştirildiği Kıymetli Madenler Piyasası, ödünç ve sertifika işlemlerinin yapıldığı Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası ve elmas ile kıymetli taşların işlem görebildiği Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası yer almaktadır.