Ticarette Yeni Bir Dönem: Gümrüklerde Yapay Zeka ve Otomasyon
Ticaret Bakanlığı, 2025 Yılı Yatırım Programı kapsamında hayata geçirilecek projeleri kamuoyuna açıkladı. Yapılan planlamalar çerçevesinde, gümrük işlemlerinin hızlandırılması ve ticaretin daha güvenli ve verimli hale getirilmesi için toplamda 2 milyar 443 milyon 401 bin lira ödenek ayrıldı. Bu bütçenin 1 milyar 556 milyon 898 bin 400 lirası yeni projelere, 843 milyon 602 bin 600 lirası devam eden projelere, ve 42 milyon 900 bin lirası ise etüt çalışmalarına tahsis edildi. Gümrük işlemlerini hızlandırarak bürokrasiyi azaltmayı ve ticari süreçleri kolaylaştırmayı hedefleyen projeler arasında Demiryolu Gümrük İşlemlerinde Tek Pencere Projesi, Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) ve Yeni Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri (BİLGE) Sistemi gibi dijital dönüşüm odaklı girişimler öne çıkıyor.
Demiryolu üzerinden yürütülen dış ticaret işlemlerinde çeşitli kamu kurumları tarafından gerçekleştirilen kontroller, Demiryolu Gümrük İşlemlerinde Tek Pencere Projesi sayesinde artık tek bir sistem üzerinden gerçekleştirilecek. Bu amaçla yaklaşık 5 milyon lira bütçe ayrılan projeyle, demiryolu taşımacılığına dayanan ithalat ve ihracat süreçlerinde kurumlar arası bilgi paylaşımı hızlanacak ve ticaret erbabından istenen belgeler tek bir platformda toplanarak dijitalleştirilecek. Böylece gümrük işlemlerindeki zaman kaybı minimize edilecek ve süreç daha şeffaf hale getirilecektir.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, konuya ilişkin açıklamasında, sınır geçişlerinde hız ve güvenliğin artırılmasının büyük bir öncelik olduğunu ifade etti. Bolat, “Geçen yıl toplam 606 milyar dolarlık dış ticaretimizin yaklaşık yüzde 25’i kara yolu ile gümrük kapılarımızdan gerçekleştirildi. Aynı süreçte 10 milyondan fazla araç ve 33 milyonun üzerinde yolcuya gümrük hizmeti sunduk” ifadelerini kullandı.
Gümrük işlemlerinde daha etkili ve verimli bir süreç sağlama hedefiyle, gümrük kapılarında bekleme sürelerinin azaltılması, kaçakçılıkla mücadelede teknolojinin etkin kullanımı ve sınır geçişlerinde güvenlik önlemlerinin artırılması yönünde çalışmaların sürdüğünü vurguladı.
Yapay Zeka ve Dijitalleşme ile Gümrüklerde Yeni Dönem
Bakanlık tarafından yürütülen dijitalleşme çalışmaları çerçevesinde Yeni Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri (BİLGE) Sistemi için 4,5 milyon lira ödenek ayrılırken, gümrükte kullanılan belgelerin dijital ortama dönüştürülmesi için 2 milyon lira ve gümrük müşavirleri bilgi sisteminin güncellenmesi için 2,3 milyon lira kaynak tahsis edildi. Böylece kağıt bazlı işlemler ortadan kaldırılarak bürokrasi azalacak ve süreçler hızlanacaktır.
Bakanlık, yapay zeka uygulamalarını artırarak gümrüklerde Optical Character Recognition (OCR) teknolojisini devreye almayı planlıyor. Bu sistem ile belgeler otomatik olarak taranacak ve dijital veriye dönüştürülecek, böylece gümrük memurlarının kontrolleri daha hızlı ve hatasız bir şekilde yapılacaktır. Bolat, “Gümrük İşlemlerinde Kullanılan Belgelerin Dijital Veriye Dönüştürülmesi Projesi” çerçevesinde bu teknolojinin etkin bir şekilde kullanılacağını belirtti.
Tek Pencere Sistemi sayesinde gümrük işlemleri için gerekli izin ve başvurular elektronik ortamda gerçekleştirilebilecek. Böylelikle ticaret erbabı, çeşitli kurumlardan alınması gereken izinleri tek bir sistem üzerinden yöneterek zaman kaybını en aza indirebilecektir.
