Mahfi Eğilmez: Türkiye, Trump’la Bir Fırsatı Yitirdi

Ekonomist Mahfi Eğilmez, Trump’ın vergi politikalarının finans piyasaları üzerindeki etkilerini detaylandırdı. Eğilmez, Türkiye’nin diğer ülkelerle karşılaştırıldığında avantaj elde edebileceğini ancak iç dinamikler yüzünden bu fırsatın kaçırıldığını belirtti.

Eski Hazine Müşteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, “Trump Vergilerinin Finans Piyasalarına Etkisi” başlıklı makalesinde, geçen hafta Trump’ın açıkladığı gümrük vergilerindeki artışın borsalarda yarattığı dalgalanmaları inceledi.

Eğilmez’in konuya dair yazısında şu ifadeler yer aldı:

“Trump’ın “Kurtuluş Günü” (liberation day) olarak duyurduğu 2 Nisan itibarıyla, ABD’nin dış ticaret ilişkisi içerisinde bulunduğu ülkelerle uygulayacağı standart ve ek gümrük vergisi oranlarını açıkladı. 2 Nisan’dan sonraki 3 iş günü içinde finansal piyasalarda belirgin gerilemeler meydana geldi. Standart gümrük vergisi oranı olarak belirlenen yüzde 10 oranındaki vergiler 5 Nisan’da yürürlüğe girdi ve uygulamaya nasıl yansıyacağı bugün itibarıyla görülmeye başlandı. Ülkelere göre değişkenlik gösteren ek gümrük vergileri de Çarşamba günü yürürlüğe girecek.

Özellikle Çin ve Avrupa Birliği gibi, standart oranların üzerine ek vergi uygulanacak ülkeler, ABD’den yapılacak ithalatlara aynı oranlarda karşılık vererek misilleme yapacaklarını açıkladılar.

Bu karşılıklı hamlelerin, iki dünya savaşı arasındaki benzer uygulamaların yarattığı sonuçlar gibi dünya ticaretinde ciddi daralmalara yol açabileceği beklentisi finans piyasalarında düşüşlere neden oldu.

Dow Jones Industrial Endeksi 2 Nisan sabahı 42.284 iken, 4 Nisan Cuma’yı 38.275 seviyesinde kapattı. Bu, yüzde 9,5 oranında bir düşüş anlamına geliyor. Nasdaq 100 Endeksi, son haftalarda gerileme eğilimi gösteriyordu. 2 Nisan’da 19.554 seviyesine ulaşmışken, Trump’ın gümrük vergileri açıklamasıyla 5 Nisan’da 17.398 seviyesine geriledi. Bu da üç gün içinde yüzde 8,3 düşüşü temsil ediyor. S&P 500 Endeksi, 2 Nisan’da 5.663 seviyesindeydi ve 5 Nisan’da yüzde 10,4 oranında düşüşle 5.074 seviyesine geriledi.

ABD borsalarındaki bu düşüşler, Dolar’ın yabancı paralar karşısında değer kaybetmesine de yansıdı. Dolar Endeksi (DXY) 2 Nisan günü 103,978 iken, 3 Nisan’da 101,948 seviyesine düştü. Biraz toparlanmasına rağmen haftayı 102,612 seviyesinde tamamladı. 2025 yılı başında 109,393 seviyesinde olan endeks, o dönemlerde Trump’ın açıklamalarıyla değer kaybetmeye başladı.

Borsalarda yaşanan düşüşler sadece ABD ile sınırlı kalmayıp, küresel etkilere de yol açtı. Trump yönetiminin ek vergi ile birlikte uygulayacağı yüzde 30 gümrük vergisi, Almanya’nın DAX Endeksi’nin 2 Nisan’da 22.274 seviyesinden 5 Nisan akşamında yüzde 7 oranında bir gerileme ile 20.709 seviyesine düşmesine neden oldu. Trump’ın ek vergi ile birlikte yüzde 54 oranında gümrük vergisi uygulayacağını açıkladığı Çin’in Şanghay Kompozit Endeksi, 2 Nisan’da 3.343 seviyesindeyken, haftayı yüzde 7,6’lık bir düşüşle 3.092 seviyesinde kapattı. Ek vergi ile birlikte ABD’nin yüzde 34 gümrük vergisi uygulayacağı Japonya’nın Nikkei 225 Endeksi, 2 Nisan’da 35.243 seviyesinden, yüzde 11 civarında bir değer kaybıyla 5 Nisan akşamında 31.370 seviyesine düştü. Bu örnekleri birçok ülkedeki borsalarda yaşanan değer kayıplarını çoğaltmak mümkündür.

Küresel piyasalarda tarife depremi
ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergilerinden geri adım atmayacağını açıklamasının ardından, küresel piyasalardaki satış baskısı yeni haftada artarak devam etti.

“Türkiye fırsatı kaçırdı”

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası da değer kaybı yaşayan borsalar arasında yer almakta. Ancak BIST 100 Endeksi’ndeki değer kaybı, diğer ülkelerdeki borsa kayıplarının aksine Trump vergilerinden değil, iç siyasetteki gelişmelerden kaynaklanıyor. 17 Mart’ta 10.862 seviyesinde bulunan endeks, Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptali ile gerilemeye başladı. İmamoğlu’nun gözaltına alınması ve ardından tutuklanması ile beraber, bu olaylara karşı protestolar ve boykotların başlamasıyla beraber endeks, 2 Nisan’da yüzde 12’den fazla değer kaybederek 9.523 seviyesine düştü. 5 Nisan akşamında BIST 100 Endeksi 9.380 seviyesindeydi.

Trump yönetiminin Türkiye’ye uyguladığı gümrük vergisinin en düşük oranla yüzde 10 olması, aslında borsa için olumlu bir durumdu. İç siyasetin olumsuz etkisi olmasaydı, BIST 100 Endeksi’nin Trump yönetiminin vergi kararından etkilenmemesi, hatta pozitif bir etki göstermesi bekleniyordu. Kısacası, Türkiye, Trump yönetiminin gümrük vergisi uygulamasıyla dünyadan pozitif bir ayrışma fırsatını, iç siyasetteki gelişmeler yüzünden bir kez daha kaçırdı.”