Mahfi Eğilmez: Milei’nin Arjantin’i Üzerine Yazdığı Yazı
İktisatçı Mahfi Eğilmez, Arjantin’deki seçim başarısının ardından Javier Milei’nin ekonomi politikalarını değerlendirdi.
Eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, “Milei’nin Arjantin’i” başlıklı yazısında, Arjantin’in uzun yıllardır uyguladığı hatalı ekonomi politikalarının ardından Javier Milei’nin iktidara gelmesinin getirdiği değişimleri irdeledi.
Eğilmez’in konuyla ilgili analizi şöyle oldu:
“Dünyanın en ilginç ekonomilerinden biri olan Arjantin, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde beş sanayileşmiş ülkeden biri konumundayken, popülizmin etkisiyle yüzyıl boyunca en sıkıntılı ülkelerden biri haline gelmişti. Brezilya, Arjantin kadar yüzleşmese de benzer sorunlar ile karşı karşıya kalmıştı. Her iki ülkenin de yüksek borçluluk oranları, enflasyon sorunları ve bütçe açıkları vardı. IMF ve ABD dahil birçok gelişmiş ülke, bu ülkelerin ve diğer Latin Amerika ülkelerinin ekonomik sorunlarını çözmek için çeşitli planlar geliştirmekteydi, ancak çoğu zaman etkili sonuçlar alınamamaktaydı. 20. yüzyılın ikinci yarısında, Latin Amerika ülkelerinin ekonomik sorunlarıyla uğraşmakla geçti. IMF kaynaklarını en fazla kullanan ülkelerden biri Arjantin’dir. Ne yazık ki, birçok IMF programına rağmen popülizme yöneldiği için bir türlü bulunduğu derin çukurdan kurtulamadı.
Öte yandan, Brezilya 21. yüzyılın ikinci çeyreğine yaklaşırken dikkat çekici bir dönüşüm yaşadı, ekonomiyle ilgili pek çok düzenleme yaptı ve bu rahatsız edici yapısından önemli ölçüde kurtuldu. Hala bazı zorlukları olsa da, ekonomisi on yıl öncesiyle kıyaslanamayacak ölçüde daha sağlam görünüyor. Buna karşın, Arjantin 2024 yılına ulaşana kadar etkili önlemler alıp uygulayamadı. Dünya genelinde ekonomik başarısızlık örneği denildiğinde, pek çoğumuz için Arjantin tartışmasız bir örnek oldu. Ta ki Javier Milei seçimi kazanıp programını hayata geçirene dek. Milei, iktidara geldiğinde ekonomi resesyondaydı; enflasyon yüzde 150’yi, bütçe açığı yüzde 5’i, kamu borç stokunun GSYH’ye oranı yüzde 160’ı zorluyor, cari açık ise yüzde 3’ü geçiyordu.
Milei, 2023 yılı sonunda göreve gelir gelmez, ekonomiyi düzeltmek için oldukça sert bir program uygulamaya koydu. Bu program, kamu personel sayısının azaltılması, sosyal yardımların düşürülmesi ve vergilerin indirilmesi gibi radikal önlemleri içeriyordu. Milei’nin uyguladığı program, dünya genelinde benimsenen para politikası ağırlıklı programlardan farklı olarak maliye politikası ağırlıklıydı. Çok sayıda insanı işsiz bırakmayı ve maddi destekten mahrum bırakmayı göze aldığı bu net ifadeyle bir “kemer sıkma politikasını” hayata geçirdiği için hem Arjantin içinde hem de dışında sert eleştiriler aldı. Yaklaşık yüz yıldır popülizmin etkisi altında kalmış bir toplumu bu tür tedbirleri benimsetmek oldukça zor görünüyordu. Bu programı kabul ettirebilmenin tek yolu, enflasyonu hızla düşürmek ve ekonomideki olumsuz eğilimleri tersine çevirmekti. Ancak bu, yıllardır süregelen sorunların üstesinden gelmek için o kadar da kolay değildi. Herkes eleştiriyor ve gösteri yürüyüşleri yapıyordu. En kötü durumu ise ekonomik küçülmenin artarak devam etmesi ve enflasyonun yükselmeye devam etmesiydi. Ekonomik küçülme yüzde 2,5’e, enflasyon da yıllık bazda yüzde 292’ye ulaşmıştı. Milei, bu eleştirilere ve ekonomik daralmanın devam etmesine aldırmadan, bildiğini yapmaya devam etti.
Arjantin büyümeye geri döndü
Bugün gelinen noktada, Arjantin resesyondan çıkıp büyümeye geri dönmüş görünüyor. 2025 yılı için Arjantin’in yüzde 3,5 – 4 arasında bir büyüme oranına ulaşacağı öngörülüyor. Bu, işten çıkarılan birçok insanın en azından bir kısmının yeniden istihdam edilebileceği anlamına geliyor ki bu da toplumsal tansiyonun düşürülmesi açısından önemli bir gelişme olacaktır. Nisan 2024’te yüzde 292’ye fırlayan enflasyon oranı, Şubat 2025 itibarıyla yüzde 66,9’a gerilemiş durumda. Bu hala yüksek bir enflasyondur, ancak doğru bir yolda ilerliyoruz. Eğer bu ivme devam ederse, yıl sonunda Arjantin’de enflasyonun yüzde 30’un altına düşmesi bekleniyor. Eğer bu tahminler gerçekleşirse, Arjantin son bir yılda yaşadığı zorlukların karşılığını almış olacak. Bir başka olumlu gelişme, kamu borç stoku / GSYH oranının hızla azalmasıdır. Bu oranın yıl sonunda yüzde 75 seviyesine inmesi bekleniyor. Bu, bir yıllık bir süreçte borç yükünün yarı yarıya düşmesi anlamına gelmektedir. 2024 yılını bütçe açığını sıfırlayarak kapatmayı başaran Arjantin’in, 2025 yılı bütçesinin fazlalık vermesi öngörülüyor. Ayrıca, cari dengede de olumlu gelişmeler gözleniyor. 2024 yılını cari fazlayla kapatması beklenen ekonominin, 2025’te de cari fazla vermeye devam etmesi öngörülüyor.
Elbette, yüz yıl süren yanlış ekonomik politikayı sorunlar olmadan değiştirmek oldukça zordur. Milei’nin uyguladığı program, Arjantin’deki yoksulluk sınırının altındaki birey sayısının artmasına neden oldu. Ancak, ekonominin toparlanmasıyla bu durumun da değişmesi bekleniyor.
Özetlemek gerekirse, başlangıçta hepimizin küçümseyerek ya da en azından şüpheyle baktığı Javier Milei, Arjantin’deki neredeyse yüz yıl süren hatalı ekonomik yapıyı düzeltme ve Arjantin ekonomisinin toparlanmasını sağlama yolunda önemli bir başarıya imza atma aşamasında görünüyor. Eğer Milei bunu başarabilirse, Simon Kuznets’e atfedilen “dünyada dört çeşit ekonomi vardır: Gelişmiş ekonomiler, gelişmekte olan ekonomiler, Japonya ve Arjantin” ifadesinden Arjantin çıkmış olacak demektir.”
Arjantin’de enflasyon iki yıl sonra çift haneye geriledi
Arjantin’de yıllık enflasyon, Devlet Başkanı Javier Milei’nin göreve gelmesinden bu yana en düşük seviyeye inerek, iki yıl içinde ilk kez yüzde 100’ün altına düştü.
