Ekonomistler Fiyat Artışının Sebeplerini Değerlendirdi
Merkez Bankası tarafından yayımlanan yiyecek sektöründeki fiyatlama davranış bozukluklarına ilişkin araştırmanın ardından, ekonomistler gıda fiyatlarındaki kar marjının artışını değerlendirdi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), “Son Dönem Yiyecek Hizmetleri Sektörü Fiyatlama Gelişmeleri” başlıklı Ekonomi Notu’nda, gıda, personel, kira, enerji ve genel gider gibi temel maliyet kalemlerindeki gelişmeler göz önünde bulundurularak hesaplanan fiyat/maliyet endeksinin tarihsel ortalamanın üzerine çıktığını ifade etti. Bu durum, TCMB ekonomistlerinin yiyecek hizmetleri sektöründe fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın olabileceğini düşündürmektedir.
Yapılan araştırmada gıda fiyatlama davranışlarındaki bozulma şöyle açıklanmıştır:
“Uzun dönemli ortalama etrafında dalgalanan fiyat/maliyet endekslerinin 2023 yılı itibarıyla belirgin bir artış eğilimi göstermesi, sektörde maliyet artışlarının üzerinde fiyatlama yapıldığını ve son yıllarda sektör fiyatlama davranışlarında önemli bir bozulma yaşandığını göstermektedir. Analizler ayrıca fiyatlama davranışındaki bozulmanın yemek konseptlerine göre farklılık gösterdiğine işaret etmektedir.”
Geçmişte farklı konseptler arasındaki fiyat/maliyet farkının göreli olarak daha sınırlı olduğu, zamanla bu farkın oldukça açıldığı gözlemlenmektedir. Temmuz 2024’e gelindiğinde, fast-food ve tavuk eti ağırlıklı yemek hizmetlerindeki fiyat/maliyet farklılaşmasının, ev yemekleri ve kırmızı et ağırlıklı yemek hizmetlerindeki farklılaşmadan çok daha belirgin olduğu görülmektedir.
Ekonomistler ne dedi?
Prof. Dr. Ali Hakan Kara, araştırmanın sunduğu verilere ilişkin şunları belirtti:
“Merkez Bankasının çalışması, son yıllarda yemek hizmetlerinde kar marjının arttığını gösteriyor. Yüksek enflasyon ortamında kar marjının genişlemiş olmasına şaşırmam, ancak zamanlaması dikkat çekici. Fiyatlamalardaki bozulma, enflasyonun yükseldiği 2022’de değil, 2023’te başlamış.”
Kaynak: TCMB Ekonomi Notu
“Yüksek enflasyon dönemlerinde ortaya çıkan kar yarışı durumu”
Prof. Dr. Ensar Yılmaz, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
“Merkez Bankası’nın bu çalışması, birçok sektör için geçerli (bizim çalışmamızla da uyumlu). Bu, aslında yüksek enflasyon rejiminde ortaya çıkan bir kar yarışı durumudur. Bu durum, talep artışı sonrası gelişen bir hadise değil, yüksek faizle önlenemez; bu sebeple MB kendi çalışmasına daha fazla odaklanmalı.”
Kaynak: TCMB Ekonomi Notu
Yiyecek hizmetleri sektörü, emek payının en yüksek olduğu sektörlerden biri olup, yaklaşık yüzde 20 seviyesindedir. Yani, yüzde 30’luk bir ücret artışının ardından maliyette yaklaşık yüzde 6’lık bir fiyat artışı beklenmektedir; 100 TL olan bir ürün 106 TL olacaktır, ancak bu tür fiyatlama davranışları nedeniyle bu rakam daha yüksek olabilir.
Kaynak: TCMB Ekonomi Notu
