Borsa Endeksleri Nedir? Detaylı Bilgilerle Borsa Endeksleri Hakkında Rehber
(Borsa endeksi) Hisse senedi fiyatlarındaki dalgalanmaları tek bir rakam ile temsil eden borsa endeksi, hisse senedi piyasasının genel durumu hakkında bilgi verir. Fiyat endeksi, kapsanan hisse senetlerinin fiyatlarına dayanarak hesaplanmaktadır.
Belirli bir tarihteki piyasa performansının en etkili göstergesi endekstir. Fiyat endeksleri temettüleri dikkate almazken, getiri endeksleri temettüleri de kapsar. Bu tür endekslerde, hem fiyat değişimlerini hem de temettü kazançlarını göstermektedir. Her endeks, Türk Lirası dışında ABD Doları ve Euro cinsinden hesaplanmakta ve kamuoyuna sunulmaktadır. Öne çıkan hisse senedi endeksleri şunlardır:
BIST 100: BIST 100 Endeksi, Borsa İstanbul Pay Piyasası için temel bir endeks olarak kullanılmaktadır. Yıldız Pazar’da işlem gören şirketler arasından seçilen 100 hisse senedini içerir ve BIST 30 ve BIST 50 endekslerine dahil olan hisseleri de kapsar.
BIST 50: BIST 50 Endeksi, Yıldız Pazar’da işlem gören şirketler arasından seçilen 50 hisse senedine dayanmakta olup, BIST 30 endeksinde yer alan hisseleri de kapsamaktadır.
BIST 30: BIST 30 Endeksi, Yıldız Pazar’da işlem gören şirketler arasından seçilen 30 hisse senedinden oluşmaktadır. Yatırımcılar bu endeksin gün içindeki değişimlerini ekonomi ile ilgili yayın yapan televizyon kanallarından takip edebilirler.
BIST 100-30 Endeksi: BIST 100 Endeksine dahil olan ve BIST 30 Endeksinde yer almayan 70 hisse senedini içermektedir.
BIST Likit Banka Endeksi: Bu endeks, Yıldız Pazar Grup 1’de işlem gören yüksek fiili dolaşımdaki payların ortalama piyasa değeri (FDP PD) ve günlük ortalama işlem hacmine sahip banka hisselerinden oluşur.
BIST Banka Dışı Likit 10 Endeksi: Bu endeks, Yıldız Pazar Grup 1’de işlem gören, yüksek fiili dolaşımdaki payların ortalama piyasa değeri (FDP PD) ve günlük ortalama işlem hacmine sahip, banka olmayan 10 şirketin hisselerini içermektedir.
BIST Kurumsal Yönetim Endeksi: Bu endeks, belirlenmiş asgari kurumsal yönetim derecelendirme notuna sahip olan şirketlerin hisse senetlerinden oluşmaktadır ve Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem görenleri kapsamaktadır.
BIST Tüm Endeksi: Bu endeks, Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören tüm şirketlerin hisse senetlerini kapsar.
BIST Tüm-100 Endeksi: Bu endeks türü, BIST Tüm Endeksine dahil olup, BIST 100 Endeksinde yer almayan hisse senetlerini içermektedir.
BIST Yıldız Endeksi: Yıldız Pazar’da işlem gören şirketlerin hisse senetlerini kapsar.
BIST Ana Endeksi: Ana Pazar’da işlem gören şirketlerin hisse senetlerini içerir.
BIST GİP Endeksi: Bu endeks, Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören şirketlerin hisselerini içermektedir.
BIST Sektör Endeksleri ve Alt Sektör Endeksleri: Bu endeksler, Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören şirketlerin paylarından oluşmaktadır. Hesaplanan başlıca sanayi dalları ise sanayi, elektronik, gıda-içecek, madencilik, kimya-petrol-plastik, ana metal, metal eşya, orman-kâğıt-basım, tekstil-deri, taş-toprak (çimento-cam-seramik) ve teknoloji alanlarını kapsamaktadır.
Hizmetler sektörünün şu alt dalları için endeks hesaplanmaktadır: Hizmetler, bilişim, iletişim, inşaat, ticaret, turizm, ulaştırma ve spor. Finans sektöründeki en önemli endeksler ise mali, banka ve finansal kiralama-faktoringdir.
BIST Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Endeksi: Bu endekste, Yıldız Pazar ve Ana Pazar’da işlem gören menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetleri bulunmaktadır.
BIST Şehir Endeksleri: Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören, ana üretim veya hizmet faaliyetlerinin gerçekleştiği ya da şirket merkezinin bulunduğu şehirlere göre gruplandırılmış hisse senetlerini içermektedir.
Holdingler hariç, mali sektörde faaliyet gösteren şirketler ve perakende ticaret sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetleri kapsam dışında bırakılmıştır. 2019’da endeks hesaplaması yapılan şehirler arasında Adana, Ankara, Antalya, Balıkesir, Bursa, Denizli, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya ve Tekirdağ bulunmaktadır.
Yukarıdaki tanıma uyan en az 5 şirketin bulunduğu iller için de endeks hesaplanacaktır.
BIST Halka Arz Endeksi: Halka arz edilerek Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören şirketlerin hisse senetlerini içermektedir.
BIST Temettü Endeksi: Bu endeks, Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören ve son 3 yıl içinde nakit temettü ödemesi yapan şirketlerin paylarından oluşmaktadır.
BIST Temettü 25 Endeksi: BIST Temettü Endeksinde yer alan ve değerleme gününde temettü verimlerine göre en yüksekten düşüğe sıralandığında ilk 2/3’lük dilimde bulunan, fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri en büyük 25 hisse senedinden oluşur.
BIST KOBİ Sanayi Endeksi: Bu endeks, Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören sanayi şirketlerinden oluşmaktadır ve “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik” ile belirlenen çalışan sayısı hariç, yıllık net satış hasılatı veya mali bilanço büyüklüğü kriterlerini sağlayan hisseleri içermektedir.
4 Kasım 2019 tarihinden itibaren ABCD Gruplaması yürürlükten kaldırılmıştır. Borsa İstanbul, KYD Bilgi ve İletişim şirketi ile iş birliği yaparak BİST-KYD ile başlayan aşağıdaki endeksleri yayınlamaktadır:
Devlet İç Borçlanma Senetleri endeksleri (8 adet), TÜFE Endeksi (1 adet), Kira Sertifikaları endeksleri (2 adet), Özel Sektör Borçlanma Araçları endeksleri (2 adet), Kamu Eurobond endeksleri (4 adet), Özel Sektör Borçlanma Araçları Eurobond endeksleri (2 adet), Repo endeksleri (2 adet), Altın Fiyat endeksleri (2 adet), 1 Aylık Mevduat endeksleri (3 adet), 1 Aylık Kâr Payı endeksleri (3 adet), Fon endeksleri (2 adet).