Baz Etkisi Nedir? Baz Etkisi Hakkında Kapsamlı Bilgiler

(Baz etkisi) Ekonomi ile ilgili göstergelerin hesaplanmasında genel olarak iki yöntem kullanılır. Örneğin, belirli bir aydaki enflasyon oranı, o ayın fiyat endeksi ile önceki ayın endeksi karşılaştırılarak hesaplanır. Sanayi üretimi ve milli gelirdeki değişimler ise, hem önceki döneme hem de önceki yılın aynı dönemine göre değerlendirilir. Herhangi bir ayda sanayi üretimi, geçen yılın aynı ayındaki üretim seviyesinden düşükse, bu durum yüksek bir değişim oranı yaratır. Önceki yılın aynı döneminde sanayi üretimi yüksekse, bu durumda ise daha düşük bir üretim seviyesi ile karşılaşılır.

Bu iki görünüm türü, kamuoyunda sıkça tartışmalara sebep olabilir. Eğer sanayide önceki ay ile kıyaslandığında bir yavaşlama söz konusuysa, yüksek bir üretim artışı yaşandığının açıklanması beklenmedik bir durum yaratabilir. Ekonomide somut bir canlanma olmamasına rağmen, üretim artış oranlarının önceki yıla kıyasla yüksek çıkması bazı kişilerde şüphe yaratmaktadır. Baz etkisi nedeniyle, ekonominin canlandığı bir dönemde bile düşük büyüme oranları ile karşılaşmak mümkündür.

Mevsimsel düzeltmelerin yapıldığı ve takvim etkilerinin giderildiği göstergeler sayesinde, önceki aya göre değişimleri daha net bir şekilde görme imkânı bulunur ve bu hesaplama gerçek durumu daha doğru yansıtır. Bazı durumlarda, belirli bir dönemi önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırmak daha iyi sonuçlar verir. Örneğin, şemsiye satışları yılın son çeyreğinde üçüncü çeyreğe göre yüksek oranda artabilir, ancak bu oran yanıltıcı olabilir. Bir şemsiye şirketi, son çeyrek satışlarını, önceki yılın son çeyreğindeki rakamlar ile kıyasladığında gerçek değişim oranlarına ulaşır ve üretim planlamasını bu doğrultuda daha sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilir.