Gümrük Birliği Nedir? Gümrük Birliği Hakkında Kapsamlı Bilgiler

27 Ekim 2025 Döviz Ekranı 16 Görüntüleme

(Customs Union) Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki Gümrük Birliği, Avrupa Birliği’nin üye olmayan bir ülkeyle kurduğu üçüncü önemli Gümrük Birliği örneğidir. 1995 yılında imzalanan anlaşma, 1 Ocak 1996’dan itibaren yürürlüğe girmiştir. Gümrük Birliği çerçevesinde Türkiye, tarım ürünlerinin sanayi bileşenleriyle sanayi ürünlerinin büyük bir bölümünde Avrupa Birliği’nin Ortak Dış Tarifesi’ni (ODT) kabul etmiştir. Ayrıca taraflar arasında gerçekleştirilecek ticari işlemlere yönelik tüm gümrük vergileri, nicel kısıtlamalar ve ücretler de kaldırılmıştır. Bazı uygulama sorunlarına rağmen Gümrük Birliği, özellikle beyaz eşya ve otomotiv sektörlerinde AB üyesi ülkelere yapılan ihracatın artışını sağlamıştır. Gümrük Birliği Anlaşması’nın, AB ve Türkiye’deki değişen ekonomik koşullara uyum sağlaması amacıyla AB Komisyonu 2015’te bir yol haritası yayımlamıştır. Bu dönemde Türkiye, Anlaşma’nın geçerliliğini yitiren hükümlerinin değiştirilmesi için hazırlıklar yapmaktadır. Yol haritasında, Gümrük Birliği’ne dahil olmayan hizmetler ve kamu alımlarıyla birlikte, yalnızca tercihli imtiyazlar nedeniyle anlaşmanın kapsamı dahilinde olan tarım sektörüyle ilgili yeni esaslar belirlenmiştir. 2016-2019 döneminde AB’nin bazı üye ülkeleriyle Türkiye arasındaki siyasi gerilim nedeniyle görüşmelerde kayda değer bir ilerleme sağlanamamıştır. Eskiyen Gümrük Birliği Anlaşması güncellenmediği takdirde her geçen yıl anlamını ve faydasını bir miktar daha kaybedecektir. Çünkü 1996-2017 döneminde dünya ticareti nicelik olarak artmış, Avrupa Birliği’nin doğuya doğru genişlemesi ve yükselen ekonomilerin etkisi, Gümrük Birliği’nin yürürlükte olduğu alanlarda değişikliklere yol açmıştır.

Gümrük Birliği’nin işleyişi: Gümrük Birliği, antlaşmayı imzalayan ülkelerin birbirleriyle yaptıkları ticarette gümrük vergisi uygulamadığı, birlik dışından yapılan ithalata ise tek bir tarifenin uygulandığı bir antlaşma türüdür. Gümrük Birliği’nin temel amacı, birliğe dahil ülkeler arasındaki mal ve hizmet hareketleri üzerindeki mali kısıtlamaları kaldırarak optimum kaynak dağılımını sağlamaktır. Birliğe dahil ülkeler, birlik dışındaki ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifesi uyguladığından, hiç bir birlik ülkesi, birlik dışından ithal ettiği bir malı, birlik içinde diğer bir üyeye satarak gümrük vergisi geliri elde edemez. Zira birliğe dahil her ülke, birlik dışından ithalatını kendisi gerçekleştirir. Eğer birliğe dahil ülkeler ortak bir gümrük tarifesi uygulamasalardı, bu durumda birliğe giren tüm mallar, gümrük tarifesi en düşük olan ülke üzerinden girebilirdi. Böylelikle, bu ülke transit bir rol üstlenerek, aşırı gümrük geliri elde edebilirdi.

Benzer Haberler