Düyun-ı Umumiye Nedir? Düyun-ı Umumiye Hakkında Kapsamlı Bilgi
(Ottoman Public Debt Administration) Osmanlı İmparatorluğu’nda 1870 sonrasında ekonomik ve siyasi istikrarsızlık baş gösterirken mali sorunlar da giderek artmıştır. Bu dönemde Osmanlı, eski gelir kaynaklarını yitirmekte ve yeni gelir kaynaklarına acilen ihtiyaç duymaktaydı. Zaten yüksek olan tarımsal vergileri daha fazla artırma imkânı kalmamıştı. Sanayi tesislerinin sayısı oldukça azdı. İthalattan alınan yüksek vergiler, yabancı ülkelere tanınan kapitülasyonlar nedeniyle daha fazla artırılamamaktaydı. Bu durumda tek çözüm dış borç bulmaktı. Osmanlı İmparatorluğu, dış ülkelerden ilk borcunu 1854 yılında almıştır. 1854 ile 1874 yılları arasında 15 tertip tahvil ihraç edilmiş ve bunlar esasen İngiltere, Fransa, Almanya ve Avusturya piyasalarında satılmıştır. Bu tahvillerin faiz oranı ortalama olarak yüzde 6 civarındaydı. Ancak neredeyse hepsi, başabaş değerin altında işlem görmekteydi. Osmanlı Maliyesi, 1854-1874 döneminde ihraç edilen tahvillerden elde ettiği gelir, tahvillerin üzerindeki yazılı değerin sadece yüzde 53’ü kadar olmuştur. Alınan borçlar genellikle cari harcamalarda kullanılmış, devlet yatırımlarında bir artış görülmemiştir. 1875 yılında bu borçların faiz ödemeleri gecikmeye başlayınca ve tatil-i tediyat (moratoryum) ilan edilince, alacaklı Batı ülkeleri Osmanlı İmparatorluğu’na politik baskı yapmaya başlamıştır. Nihayet, 1881 Eylül ayında yabancı ülkelerin temsilcileri ile Osmanlı Devleti arasında görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler sonucunda, imzalanan Muharrem Kararnamesi ile devlet gelirlerinin bir kısmının doğrudan alacaklılar tarafından toplanmasına karar verilmiş ve bu amaçla Düyun-ı Umumiye idaresi kurulmuştur. Bu idarenin kurulması, Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasi ve iktisadi bağımsızlığına ciddi bir darbe indirmiştir. Düyun-ı Umumiye, başta tuz ve tütün tekeli gelirleri, pul resmi, içki resmi ve balık avı resmi olmak üzere birçok geliri toplamaktaydı. Yabancı alacaklıların kurduğu Düyun-ı Umumiye, zamanla Maliye Nezareti’nden daha güçlü bir hale gelmiş ve halk üzerinde baskı kurmuştur. Cumhuriyet döneminde Düyun-ı Umumiye İdaresi kaldırılmış, Osmanlı borçlarının yalnızca bir kısmı kabul edilmiştir. Bu borçlar için 1933’te imzalanan Paris Anlaşması sonrasında başlayan ödemeler ise 1954 yılında tamamlanmıştır.